ترمز ضد قفل یا (ABS) یک سامانهٔ ایمنی برای ترمز در خودروها است که مانع قفل شدن چرخهای اتوموبیل در هنگام ترمز گرفتن توسط راننده میشود. عنوان ترمز ضد قفل از دیدگاهی یک عنوان اشتباه است، زیرا این سامانه مانع قفل شدن چرخها نمیگردد بلکه تنها از قفل ماندن چرخها جلوگیری میکند.از همین رو انجمن مهندسان خودرو در ابتدا عنوان سامانهٔ کنترل لغزش چرخ را برای آن برگزیده بود. قفل نشدن ترمزها باعث میشود راننده بتواند حتی در حالی که پدال ترمز را تا آخرین حد فشرده است، بدون از دست دادن کنترل خودرو، موانع را با فرماندادن دور بزند و از محدودهٔ خطر خارج شود. ایدهٔ اصلی سیستم ترمز ضد قفل در ابتدا با نام سیستم ترمز ضد لغزش شناخته میشد و نخستین بار در خطوط راهآهن آمریکا توسط شرکت ترمز هوایی وستینگهاوس مورد استفاده قرار گرفت. همین شرکت بعدها متوجه کاربرد این روش برای هواپیماها جهت کاهش میزان ساییدگی چرخها و در شرایط بدتر ترکیدگی شد و در اواخر دههٔ ۱۹۴۰ میلادی تقاضای زیادی را در این زمینه دریافت کرد.
نحوه پیادهسازی ABS
برای مشخص شدن نحوه پیادهسازی سیستم ABS باید بررسی کرد که چگونه میتوان از قفل شدن چرخها جلوگیری کرد. بهطور کلی با توجه به نحوه طراحی سیستم انتقال نیرو خودرو در شرایط ترمزگیری، اگر یکی از چرخهای خودرو نسبت به سایر چرخها دارای سرعت دوران بیشتر یا کمتر باشد ممکن است آن چرخ قفل شود. پس اولین گام، بررسی شرایط هر چرخ در حالت ترمزگیری است. برای این منظور مهندسین خودرو به سراغ علم الکترونیک رفته و با استفاده از سنسور قراگرفته بر روی هر چرخ شرایط هر چرخ را بررسی میکنند. در مرحله بعد مهندسین با تغییر نیروی وارده از ترمز، چرخ را از حالت بحرانی خارج میکنند. یعنی اگر چرخی نسبت به سایر چرخهای خودرو در حالت ترمزگیری با سرعت کمتر دوران کند، با کم کردن نیروی ترمز بر روی این چرخ، سرعت دوران آن افزایش مییابد و چرخ از حالت بحرانی خارج میشود. در حالت دیگر نیز اگر چرخی نسبت به سایر چرخهای خودرو در حالت ترمزگیری با سرعت بیشتری دوران کند میتوان با زیاد کردن نیروی ترمز روی آن چرخ، سرعت دوران آنرا کم کرد تا چرخ از حالت بحرانی خارج شود.
آیا ترمزهای ضد قفل واقعا کار میکنند؟
ترمزهای ضدقفل واقعا کمک میکنند تا بهتر توقف کنید. آنها از قفل شدن چرخها جلوگیری میکنند و کوتاهترین فاصله توقف را روی سطوح لغزنده فراهم میآورند. اما آیا واقعا آنها از وقوع تصادفات جلوگیری میکنند؟ این معیاری درست برای کارایی سیستمهای ABS است. موسسه بیمه برای ایمنی بزرگراهها چندین مطالعهای انجام داده است جهت تلاش برای تعیین اینکه آیا وسایل نقلیه به ABS تجهیز شوند دچار حوادث مرگبار بیشتر یا کمتر میشوند. در مطالعهای که در سال ۱۹۹۶ صورت گرفته بود وسایل نقیله تجهیز شده با سیستم ABS هیچ کاهش احتمالی را در حوادث مرگبار نسبت به وسایل نقلیه عادی نشان ندادند. تفکر و تعمق بیشتری درباره دلیل آن انجام شد. بعضی افراد فکر میکنند که رانندگان از خودروهای مجهز به سیستم ترمز ABS بهطور صحیح استفاده نمیکنند. بعضی افراد نیز اظهار میکنند که، چون سیستمهای ABS امکان میدهند تا آنرا در موقعیت توقف خطرناک تحت کنترل داشته باشند افراد بیشتری با احساس اطمینانی که دارند از جاده خارج میشوند و دچار تصادف میشوند.